نشانه‌های تاخیرهای رشدی کودکان ایرانی در سن ۳ تا ۹ سالگی در دوران کرونا حاکی از شرایط بغرنجی است که باید به صورت جدی مدنظر قرار گیرد چرا که تحقیقات نشان می‌دهد کودکان ۳ تا ۷ سال ایرانی در وضعیت بسیار ضعیف نسبت به میانگین نمره تبحر حرکتی قرار دارند و کودکان ۷ تا ۹ سال دچار تاخیر ۲ ساله در مهارت‌های جابجایی و تاخیر یک ساله در مهارت‌های توپی هستند.
به گزارش ایسنا، آمار رسمی نشان می دهد که در ایران تا به امروز بیش از ۷.۲ میلیون مبتلا و حداقل ۱۴۱ هزار نفر فوت ناشی از شیوع ویروس کرونا گزارش شده است و این میزان شیوع بالا و همچنین مخاطرات موجود منجر به آن شد که در همان اوایل بروز و شیوع ویروس در ایران مقامات بهداشتی به این نتیجه برسند که مهمترین شیوه مقابله کاهش اجتماعات و قرنطینه خانگی است و به دنبال آن تمامی مدارس، فضاهای ورزشی دولتی و خصوصی و حتی پارک ها و بوستان ها به تعطیلی کشید و مردم به ناچار خانه نشین شدند.
بر اساس طرح ملی بازی و نشاط کودکانه که از سوی فدراسیون ورزش های همگانی انجام شده و به صورت اختصاصی در اختیار ایسنا قرار گرفته آمده است: در این ایام اگرچه توجه جهانیان به درستی روی اقدامات پیشگیرانه برای کاهش انتقال و همچنین اثرات اقتصادی بیماری کرونا ویروس متمرکز شده بود اما به هیچ وجه نباید از اثرات روانی، جسمانی، حرکتی و حتی شناختی که شرایط حاکم می تواند بر انسان ها داشته باشد، غافل شد.
در این بین کودکان یکی از حساس ترین گروه های سنی بودند که به شدت در معرض تبعات ثانویه همه گیری ویروس در جهان قرار داشتند و اثرات جانبی قرنطینه های طولانی مدت خانگی را می توان در دو بعد رفتار حرکتی و سلامت روان بررسی کرد. در بعد رفتارهای حرکتی در این ایام، کم تحرکی غالب شده و امکان ایجاد عادت های بدرفتاری نیز وجود دارد و همچنین در بعد سلامت روان، شرایط قرنطینه طولانی منجر به ایجاد استرس و اضطراب و تله های آسیب پذیری می شود.
در مجموع این شرایط منجر به از دست رفتن فرصت های طلایی توسعه مهارت های حرکتی کودکان شده است و در شرایط قرنطینه تقریبا تمامی دانش آموزان از سنین مهدکودک تا سال آخر دبیرستان، خانه نشین شدند. تعطیلی مدرسه و سایر اماکن به طور اساسی زندگی کودکان و خانواده های آنان را مختل کرده و ممکن بود عواقبی جبران ناپذیر بر سلامتی کودکان داشته باشد، بنابراین ضرورت این موضوع به خوبی مشخص است که انجمن های مرتبط با حوزه کودکان باید این مخاطرات را به خوبی شناسایی و در جهت کاهش آسیب های ناشی آن تلاش می کردند.
با گذشت تقریبا یک سال از زمان شیوع پاندمی در پی تلاش جهانیان برای مقابله با وضعیت موجود، مطالعات گسترده ای در تمامی حوزه ها صورت گرفت و در این بین با توجه به تغییرات ایجاد شده در سبک زندگی خانواده ها و همچنین اعمال محدودیت های مکرر و طولانی مدت توسط دولت ها، یکی از حساس ترین گروه های سنی که علاوه بر خطر ابتلا به ویروس در معرض خطرات ثانویه پاندمی قرار داشتند، کودکان بودند.
کودکان در کنار از دست دادن فرصت های تحرک، بازی، آموزش، ارتباط اجتماعی، طبیعت گردی، کاوش در محیط و…در حال سپری کردن فرصت طلایی رشد همه جانبه خود در حوزه های حرکتی، جسمانی، شناختی، روانی، عاطفی و اجتماعی بودند، بنابراین به سرعت این زنگ خطر برای جهانیان و به ویژه فعالان حوزه سلامت و آموزش کودکان به صدا در آمد و اهمیت توجه ویژه به کودکان در این ایام پر رنگ شد.
در زمان قرطینه های طولانی مدت خانگی کودکان در معرض بی تحرکی شدید قرار گرفته و در هیچ گونه فعالیت ورزشی شرکت نداشتند و در کنار آن میزان قابل توجهی از استرس و اضطراب را از محیط خود دریافت می کردند، بنابراین استفاده از روش های مناسب به منظور غنی سازی حرکتی زندگی کودکان و فراهم کردن ساعات شاد و پرنشاط به منظور کاهش اضطراب کودکان بسیار سودمند بود.
با توجه به وضعیت ایجاد شده محققان و صاحب نظران حوزه رشد حرکتی کودکان در تلاش بوده تا با ارائه برنامه های مناسب به کوکان کمک کرده و از تبعات ثانویه پاندمی کاهش دهند، بنابراین انجمن توسعه ورزش و فعالیت بدنی کودکان فدراسیون ورزش های همگانی جمهوری اسلامی ایران تالش کرد با طراحی و اجرای بازی های هدفمند حرکتی در منزل با هدف افزایش میزان فعالیت بدنی کودکان ایرانی در قالب طرح “بازی و نشاط کودکانه” گام بلندی در جهت کاهش تبعات پیش روی کودکان در زمان پاندمی کووید بردارد و به صورت علمی تاثیر این طرح ملی را بر عملکرد حرکتی کودکان ۳ تا ۹ سال ایرانی مورد بررسی قرار دهد.
با توجه به اهداف طرح، در خلال اجرای پروتکل و انجام مداخله موثر به منظور افزایش سطح فعالیت بدنی کودکان ۳ تا ۹ سال کشور، ارزیابی های موردنظر نیز از طریق دو آزمون استاندارد بین المللی رشد حرکتی با هدف تعیین میزان تاخیرهای رشدی (۳ تا ۷ سال) و همچنین بررسی کیفیت رشد مهارت های درشت کودکان (۷ تا ۹ سال) صورت و در جهت بررسی وضعیت موجود و همچنین میزان اثربخشی برنامه مداخله ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در فاز تعیین سطح رشد حرکتی کودکان ۳ تا ۷ سال ایرانی میانگین نمره تبحر حرکتی کودکان در آزمون برابر با ۸.۵ گزارش شد. مقایسه نمرات کسب شده در آزمون با نرم های استاندارد نشان داد که ۱۹.۴ درصد کودکان در وضعیت بسیار ضعیف، قرار داشتند که در مقایسه با میانگین های گزارش شده کشورهای پیشرفته جهانی (۵ تا ۶ درصد) در شرایط غیر کرونا، نشان از تاخیرهای رشدی کودکان ایرانی دارد.
همچنین نتایج آزمون برای کودکان ۷ تا ۹ سال حاکی از تاخیر ۲ ساله کودکان در مهارت های جابجایی (دویدن، پریدن، یورتمه و…) و تاخیر یک ساله در مهارت های توپی (ضربه فرهند، دریبل بسکتبال و پرتاب از بالای شانه و …) بود و این نتایج می تواند زنگ خطری برای مسئولان و والدین ایرانی باشد. باید توجه داشت که میزان گزارش شده نسبت به نرم های جهانی بسیار ضعیف و به کارگیری روش هایی جهت توسعه هرچه بیشتر رشد حرکتی کودکان ایرانی امری بسیار ضروری است که باید مورد توجه مسئولان امر قرار گیرد.
همانطور که نتایج این طرح نیز نشان داد، بی شک یکی از راه های بهبود سطح مهارت های حرکتی پایه کودکان مشارکت آن ها در فعالیت های بدنی و بازی های حرکتی است و نتایج طرح حاضر نشان داد که شرکت در ۲۴ جلسه بازی هدفمند طراحی شده برای اجرا در خانه در زمان قرنطینه مربوط به پاندمی کویید تاثیر معنی داری بر چالاکی دستی، مهارت های دریافت و پرتاب، تعادل ایستا/پویا و به طور کلی سطح مهارت حرکتی کودکان ایرانی داشت و این نتایج حاکی از کسب موفقیت در اجرای طرح ملی بازی و نشاط کودکانه بود و نشان داد که شرکت در تمرینات و بازی های طراحی شده منجر به بهبود شاخص های رشد حرکتی کودکان می شود.
در مجموع نتایج حاصل، حاکی از موفقیت اجرای طرح ملی “بازی و نشاط کودکانه” بود و نشان داد که شرکت در این طرح علاوه بر افزایش سطح فعالیت بدنی در زمان قرنطینه خانگی، منجر به بهبود چالاکی دستی، مهارت های دریافت و پرتاب، تعادل ایستا/پویا و به طور کلی سطح مهارت حرکتی کودکان مشارکت کننده می شود و همچنین نتایج طرح حاضر زنگ خطر در زمینه سطح پایین میزان مهارت حرکتی کودکان ایرانی را به صدا درآورد و مشخص شد که میزان تبحر حرکتی کودکان ایرانی نسبت به نرم های موجود بسیار پایین است و جهت مقابله با وضع موجود برنامه ریزی دقیق و مشارکت تمامی دستگاه های ذیربط بسیار ضروری است.
