رادیو فرانسه/جواد طالعی – برلن
تبلیغات انتخاباتی احزاب آلمان دیروز جمعه ٢۴ سپتامبر/ ٢ مهر با برگزاری آخرین همایش‌ها پایان یافت. دو روز مانده به انتخابات محبوبیت نامزد حزب سوسیال دموکرات به ۴٧ درصد رسیده، در حالی که تنها ٢٠ درصد از شرکت کنندگان نظرسنجی تلویزیون آلمان آرمین لاشت نامزد حزب مرکل را شایسته جانشینی او می‌دانند.
دو روز مانده به برگزاری انتخاباتی که در آلمان «سوپر وال» یا «انتخابات سوپر» نام یافته است، شبکه دوم تلویزیون آلمان با انتشار نتایج تازه ترین و آخرین نظرسنجی نشان داد که قرار است رقابت میان دو حزب سوسیال دموکرات و دموکرات مسیحی در روز یکشنبه بسیار نزدیک و تنگاتنگ باشد، اما اگر قرار می‌بود مردم آلمان صدراعظم آینده خود را به طور مستقیم برگزینند، اولاف شولتس نامزد حزب سوسیال دموکرات با فاصله زیاد از رقیب اصلی خود آرمین لاشت نامزد حزب دموکرات مسیحی پیشی می‌گرفت.
علت سوپر نامیدن انتخابات روز یکشنبه این است که همزمان با انتخابات مجلس فدرال، انتخابات سنای دولت/ شهر برلین و ایالت ملکنبورگ فورپومرن نیز برگزار می‌شود.
موقعیت ۶ حزب حاضر در پارلمان
برپایه نظرسنجی شبکه دوم تلویزیون آلمان، حزب سوسیال دموکرات به رهبری اولاف شولتس از ٢۵ درصد پشتیبانی برخوردار است. حزب دموکرات مسیحی که آرمین لاشت را نامزد جانشینی آنگلا مرکل کرده، ٢٣ درصد پشتیبانی دارد و نفوذ حزب سبزها، از ٢٨ درصد در آغاز مبارزات انتخاباتی به ١۶ و نیم درصد کاهش یافته است.
از سه حزب دیگر حاضر در مجلس فعلی آلمان، حزب دموکرات آزاد (لیبرال) شانس برخورداری از حمایت ١١ درصد رای دهندگان را دارد، ده درصد آلمانی‌ها از حزب راستگرای آلترناتیو برای آلمان پشتیبانی خواهند کرد و «چپ‌ها» ۶ درصد مردم را در کنار خود خواهند داشت.
نقش افراد بلاتکلیف
آخرین نظرسنجی آستانه انتخابات همچنین نشان می‌دهد که تعداد افراد بلاتکلیفی که هنوز تصمیم نگرفته‌اند به کدام حزب رای بدهند، نسبت به یک هفته پیش تغییری نکرده است. آن بخش از این افراد که سرانجام تصمیم به شرکت در انتخابات می‌گیرند، معمولا تا آخرین لحظه مراجعه به حوزه‌های انتخاباتی وقت لازم دارند تا تصمیم نهائی خود را بگیرند.
این گروه کسانی هستند که یا از احزاب خارج شده‌اند و یا به هیچ حزبی تعلق ندارند. آرای این عده چیزی است که می‌تواند انتخابات را با نتیجه‌ای کاملا متفاوت از نتیجه همه نظرسنجی‌ها روبرو کند.
صعود اولاف شولتس و سقوط آرمین لاشت
و اما اگر مردم آلمان می‌توانستند صدراعظم خود را فارغ از وابستگی حزبی او به طور مستقیم برگزینند، نتیجه آخرین نظرسنجی چنین می‌بود: اولاف شولتس از حزب سوسیال دموکرات با پشتیبانی ۴٧ درصد اول، مارتین لاشت از اتحاد دموکرات مسیحی با ٢٠ درصد پشتیبانی نفر دوم و آنالنا بائربوک با حمایت ١۶ درصد رای‌دهندگان نفر سوم.
در سیستم انتخاباتی آلمان نه صدراعظم به طور مستقیم از سوی مردم انتخاب می‌شود و نه رئیس جمهوری. مردم به احزاب رای می‌دهند و هر حزبی که بالاترین آرای رای دهندگان را جلب کند، نامزد از پیش معرفی شده خود را بر کرسی صدراعظمی می‌نشاند. رئیس جمهوری نیز از سوی مجمع ملی برگزیده می‌شود که از نمایندگان و شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی ١۶ ایالت فقط برای همین منظور تشکیل می‌شود.
این همه تغییر چرا؟
در روزهای نخست معرفی سه نامزد احزاب بزرگ برای جایگزینی آنگلا مرکل، فضای انتخابات حال و هوای کاملا متفاوتی با امروز داشت. در آغاز، آرمین لاشت نخست وزیر ایالت نوردراین وستفالن در نظرسنجی‌ها و پیش بینی‌های ناظران جایگاه نخست را داشت و آنالنا بائربوک نامزد حزب سبزها شانه به شانه او پیش می‌رفت، اما مارتین شولتس که حالا بالاترین شانس را برای تصرف کاخ صدراعظمی برلین دارد، همه جا در پس صحنه قرار داشت.
به راستی این تغییر بزرگ در جایگاه نامزدها از کجا حاصل آمد؟
شاید بهترین پاسخ را به این پرسش مقاله امروز هفته نامه اشپیگل بدهد. این هفته نامه در مورد علت پیشی گرفتن اولاف شولتس و کاهش محبوبیت آرمین لاشت به این تصویر حک شده در افکار عمومی اشاره می‌کند که پس از سیل ویرانگر آلمان، در حالی که رئیس جمهوری مشغول دلداری از آسیب دیدگان این فاجعه طبیعی بود، آرمین لاشت در پس زمینه تصویر با یکی از همراهان خود پچ پچ می‌کرد و بی وقفه می‌خنددید.
اشپیگل آنلاین در ادامه می‌افزاید: «این واکنش نامناسب به عنوان بزرگترین مشکل لاشت را رها نکرد، از آن به بعد او هنگام برخورد با پرسش‌ها و انتقادهای مبارزات انتخاباتی دیگر هیچوقت راحت و مستقل دیده نشد. او تنها زمانی با انرژی وارد صحنه شد که می‌خواست چپ‌ها را شیطان نمائی کند و مردم را از ائتلاف سومسیال دموکرات‌ها، سبزها و چپ‌ها بترساند. چیزی که اغلب با واکنش خونسرد و بی تفاوت اولاف شولتس روبرو می‌شد. آنجا ندای یک جنگ ایدئولوژیک کهنه به گوش می‌رسید که به اقتضای طبیعت خود امروزی نبود. امروز رای دهندگان به مسائل مربوط به محیط زیست اشتیاق بیشتری نشان می‌دهند».
و برنامه مبارزه با آلاینده‌های محیط زیست، در برنامه‌های اعلام شده از سوی حزب سوسیال دموکرات و سبزها بسیار برجسته تر و مشخص‌تر است.
آرامش مرکل در سیمای شولتس
در چهار مناظره تلویزیونی که با شرکت لاشت، شولتس و بائربوک برگزار شد، لاشت اغلب دستپاچه به نظر می‌رسید و در یک مناظره حتی دائما آدامس لای دندان داشت تا بتواند اعصاب خود را کنترل کند، آنالنا بائربوک نامزد سبزها هم در بسیاری مواقع حالت تهاجمی به خود می‌گرفت، اما رفتار اولاف شولتس قائم مقام آنگلا مرکل، به لحاظ خونسردی و آرامش، رفتار مرکل را تداعی می‌کرد. رفتاری که مورد پسند اکثریت آلمانی‌ها است.
با این همه، برای این که بدانیم سرانجام پس از حدود سه ماه بحث‌های داغ در مناظره‌های تلویزیونی متعدد و سرگرمی جدی محافل سیاسی چه کسی جای موفق ترین و محبوب ترین صدراعظم سه دهه گذشته آلمان را پر می‌کند، باید تا شامگاه روز یکشنبه انتظار بکشیم. زیرا به ندرت اتفاق افتاده است که نتیجه انتخابات به دقت همان باشد که برپایه نظرسنجی‌ها پیش بینی شده است. البته این بار میان ۴٧ درصد هواداری از اولاف شولتس سوسیال دموکرات و ٢٠ درصد پشتیبان آرمین لاشت دموکرات مسیحی نزدیک به دو برابر و نیم است. فاصله‌ای که بعید به نظر می‌رسد ظرف کمتر از ۴٨ ساعت پر شود.
این فاصله میان نامزد سوسیال دموکرات‌ها با نامزد حزب سبزها چیزی حدود سه برابر است. حال اگر به رغم این اختلاف‌های بزرگ در میزان محبوبیت‌های نامزدها، نتیجه انتخابات برعکس درآید، ما شاهد استثنائی ترین رویداد تاریخ انتخابات آلمان خواهیم بود. انتخابات روز یکشنبه بیستمین انتخابات پارلمانی است که در آلمان فدرال برگزار می‌شود.
نخستین انتخابات مجلس فدرال آلمان روز ١۴ اوت سال ١٩۴٩ برگزار شد. در این انتخابات اتحاد دموکرات مسیحی با ١٣٩ کرسی، حزب سوسیال دموکرات با ١٣١ کرسی، حزب دموکرات آزاد با ۵٢ کرسی و حزب کمونیست آلمان با ١۵ کرسی وارد مجلس فدرال شدند. البته چند حزب دیگر هم بودند که هرکدام میان یک تا ١٧ کرسی داشتند. در سال‌های بعد تصویب شد فقط احزابی وارد مجلس شوند که دست کم ۵ درصد آرای مردم را در انتخابات کسب کرده باشند.
نخستین مجلس فدرال آلمان در ٧٢ سال پیش دارای ۴٠٢ کرسی بود. این تعداد در این دوره به حدود ٨٠٠ کرسی می‌رسد و دو برابر می‌شود.
پس از نخستین انتخابات مجلس فدرال کنراد آدناور به عنوان نخستین صدراعظم از اتحاد دموکرات مسیحی قدرت را به دست گرفت. آدناور تا سال ١٩۶٣ به مدت ١۴ سال در این مقام باقی ماند.
در تاریخ ٧٣ ساله آلمان فدرال کنراد آدناور، هلموت کهل و آنگلا مرکل هرکدام بیش از سه دوره صدراعظم آلمان بوده‌اند. مرکل در روز یکشنبه این هفته پس از چهار دوره چهارساله کامل به لحاظ مدت حضور در مقام صدراعظمی رکورد تاریخ آلمان فدرال را می‌شکند.
